انواع ترک ها در بتن

همان طور که می دانید، بتن یک ماده ساختمانی پرکاربرد به شمار می رود که به دلیل استحکام و دوام شناخته شده است. با این حال، با وجود استحکام بتن، در طول زمان این ماده ساختمانی به دلیل رفتارهای انسان ها و حمل و نقل مصالح مستعد ایجاد ترک خواهد بود. انواع ترک در بتن شامل ترک های بتن انقباضی، ترک های بتن انبساطی، ترک های ته نشینی و ترک های ناشی از اضافه بار روی بتن می شود. هر یک از این ترک ها به دلیل عوامل مختلفی ایجاد خواهند شد و چگونگی تعمیر ترک های مختلف بتن نیز با هم اختلاف دارد.

تاثیر ترک های بتنی بر ساختمان های اداری و مسکونی

ترک خوردگی بتن می تواند اثرات مختلفی بر ساختمان های اداری و مسکونی ایجاد کند. البته تاثیر ترک های بتن به اندازه، محل و علت اصلی آن ها بستگی دارد. مهم ترین تاثیری که ترک ها در بتن ایجاد می کنند، تاثیرات منفی بر زیبایی و ظاهر ساختمان است، به ویژه اگر این ترک ها در دیوارهای بیرونی و راهروها قابل مشاهده باشند. علاوه بر این انواع ترک در بتن می توانند به عنوان مسیری برای نفوذ آب به ساختمان عمل کنند. چنین شرایطی می تواند باعث آسیب رساندن به اسکلت ساختمان و پوشش داخلی شود.

اگر ترک های بتنی در فونداسیون ظاهر شوند، می توانند پایداری، مقاومت و استحکام بنا و همچنین ظرفیت باربری کل سازه را به خطر بیاندازند. از طرفی ترک ها می‌تواند منجر به نشست ساختمان شوند و باعث ناهماهنگی درها و پنجره ها و ایجاد مسائل دیگر برای ساختمان شوند. انواع مختلف ترک های بتنی می‌توانند عناصر باربر مانند ستون‌ها، تیرها و دیوارها را تضعیف کنند و ساختار کلی را به خطر بیاندازند و خطرات ایمنی ایجاد کنند. وجود ترک های بتنی قابل مشاهده می تواند بر ارزش ساختمان نیز تاثیر منفی بگذارد.

معرفی انواع ترک بتن

بتن یکی از متداول ترین مصالح ساختمانی در جهان است که برای همه چیز از پیاده روها و راهروها گرفته تا ساختمان های بلند و پل ها استفاده می شود. با این حال، ظاهر شدن انواع ترک در بتن امری اجتناب ناپذیر خواهد بود.

به طور کلی انواع ترک های بتن در دو دسته ترک های غیر سازه ای و ترک های سازه ای دسته بندی می شوند. ترک های غیر سازه ای هیچ گونه تهدیدی برای یکپارچگی سازه بتنی ایجاد نمی کنند. آن ها معمولا ترک های مویی هستند و در درجه اول به دلیل فرآیند خشک شدن طبیعی بتن، تغییرات دما یا تنش جزئی ایجاد می شوند. با این حال، این نوع ترک ها نه به دلیل عملکردشان بلکه به دلیل عملکرد کلی سازه بتنی نیاز به تعمیر دارند.

در حالی که ترک های سازه ای به آن دسته از انواع ترک در بتن گفته می شوند که دارای ساختاری شدیدتر هستند و نیاز به توجه فوری دارند. این ترک ها می توانند یکپارچگی سازه بتنی را به خطر بیاندازند و در صورت عدم رسیدگی به موقع ممکن است منجر به فروریختن سازه شوند. ترک های سازه ای خود به چند دسته مختلف تقسیم می شوند:

ترک های بتن انقباضی

ترک های انقباضی می توانند در چند ساعت اول پس از بتن ریزی و معمولا قبل از اتمام و تکمیل پروژه، در بتن تازه ریخته شده ظاهر شوند. این نوع از ترک های بتن به دلیل تبخیر سریع رطوبت از زمین به سطح بتن قبل از اینکه استحکام کافی به دست آید، ایجاد می شوند.

در طول فرآیند ساخت سازه بتنی، بتن تازه که حالتی سیال و پلاستیکی دارد، در قالب ریخته می شود که کار با آن و شکل دهی آن آسان است. پس از ریختن بتن در قالب، رطوبت درون مخلوط بتن به دلیل عوامل محیطی مانند هوای گرم، رطوبت نسبی کم و باد از سطح بتن تبخیر می شود و این ماده سفت خواهد شد.

با تبخیر شدن رطوبت سطح بتن و ایجاد تفاوت در میزان رطوبت سطح و داخل آن، کشش سطحی ایجاد می شود. این کشش به عنوان نیرویی عمل می کند که ذرات بتن را به سمت های مختلف می کشد و باعث ایجاد تنش های کششی در سطح می شود. از آنجایی که در این مرحله هنوز بتن استحکام کافی برای مقاومت در برابر تنش های کششی را ایجاد نکرده و ترک های کوچکی در آن ایجاد خواهد شد.

ترک های بتن انبساطی

نوع دیگری از انواع ترک در بتن، ترک های انبساطی هستند که در اثر انبساط خود ماده بتن ایجاد می شوند. بر خلاف انواع دیگر ترک های ناشی از عوامل خارجی مانند بارگذاری یا خشک شدن، ترک های انبساطی در اثر نیروهای داخلی بتن ایجاد می شوند.

این نوع ترک ها معمولا زمانی به وجود می آیند که بتن به دلیل تغییرات دما، شرایط آب و هوایی، تغییر در سطح رطوبت و قرارگیری نامناسب اتصال دچار انقباض و انبساط می شود. زیرا بتن دارای این ویژگی منحصر به فرد است که در هنگام قرار گرفتن در معرض دماهای بالاتر منبسط و در هنگام قرار گرفتن در معرض دماهای سردتر منقبض می شود.

ترک های ته نشینی

ترک های ته نشینی نوع دیگری از ترک های بتن هستند که به آنها ترک نشست نیز می گویند. این نوع از ترک ها به دلیل حرکت رو به پایین، جابجا شدن خاک زیر بتن یا نشست بخشی از بتن که عمدتا ناشی از حمایت ناکافی در زیر سازه است، به وجود می آیند.

در حقیقت علت به وجود آمدن این نوع از انواع ترک در بتن، آماده سازی ناکافی خاک، توزیع بار ناهموار، فرسایش خاک و مسائل مربوط به آب در نظر گرفته می شود. با نشست بخش زیر سازه بتنی، ترک های ته نشینی در اندازه، شکل و مکان های متفاوت و اغلب به صورت ترک های عمودی ظاهر می شوند.

برخی از نمونه های ترک های ته نشینی ممکن است در بالای بتن و گسترده تر و برخی دیگر در پایین آن و باریک تر ایجاد می شوند. این نوع ترک ها می توانند در اتصالات بین عناصر مختلف سازه مانند گوشه دیوارها یا بین دال ها و پایه ها رخ دهند.

این نوع ترک ها می توانند منجر به ظهور انواع دیگر ترک ها در ساختمان شوند. روش های آماده سازی، زهکشی مناسب خاک می تواند به جلوگیری از ایجاد ترک ته نشینی کمک کند.

ترک های ناشی از اضافه بار روی بتن

ترک های ناشی از اضافه بار زمانی رخ می دهند که وزنی که روی بتن قرار می گیرد از ظرفیت تحمل آن بیشتر شود. ترک هایی که در اثر قرار دادن بار بیش از حد بر روی بتن ایجاد می شوند، یکی از شایع ترین انواع ترک در بتن هستند.

این ترک ها می توانند در اثر تردد ماشین آلات یا وسایل نقلیه سنگین یا حتی تردد بیش از حد افراد پیاده روی بتن ظاهر شوند. این نوع ترک ها بیش از حد خطرناک هستند و می توانند یکپارچگی سازه بتن و سازه های اطراف را به خطر بیاندازند. توزیع مناسب وزن، تقویت و نگهداری می تواند به جلوگیری از ایجاد ترک های ناشی از اضافه بار کمک کند.

جمع بندی

انواع ترک در بتن به دلیل عوامل مختلف سازه ای و غیر سازه ای ممکن است ایجاد شوند. برخی از انواع ترک ها در بتن نگرانی عمده ای برای افراد ایجاد نمی کنند و چندان خطرناک نیستند. در حالی که برخی دیگر از ترک ها می توانند یکپارچگی بتن، استحکام و مقاومت سازه را به خطر بیاندازند. نکته مهم در ساخت سازه بتنی این است که افراد بهترین شیوه های نصب و نگهداری بتن را دنبال کنند تا از ترک خوردن آن جلوگیری شود.